Wandelen op de Zandhagedisroute in Noordwijk

Bollenvelden, bloemrijke graslanden, bossen, duinen en strand – de Zandhagedisroute biedt volop variatie. Bovendien heeft elk seizoen nieuwe verrassingen in petto, van zonnende zandhagedissen tot fladderende vlinders en burlende damherten. Of toch maar in de winter, als het juist aangenaam stil is in de kuststrook ten noorden van Noordwijk? Deze route loopt door Nationaal Park Hollandse Duinen.

Start bij paddenstoel 21774 tegenover Stayokay Noordwijk (aan de Randweg bij de toegang tot de duinen). Volg het fietspad circa 900 m richting De Zilk. Ga voorbij het bungalowpark, bij de markering van een zandhagedis, rechtsaf het onverharde pad op.

1.

Het beeld van bloeiende bollenvelden verveelt nooit. In het voorjaar is een rit naar de startplaats van deze route dan ook een feestje. De meeste bollenvelden zijn vanaf de tweede helft van de 19de eeuw aangelegd door het afgraven van duingronden. Bij het bollenveld van Van Paridon gebeurde in 2015 het omgekeerde: het veld werd terug­gegeven aan de natuur en maakt nu deel uit van een belangrijke bufferzone tussen de overbemeste bollenvelden en de duinen. Planten en dieren namen het veld al snel in bezit. Reeën en damherten komen hier vooral aan het begin en het einde van de dag om te grazen en te knabbelen aan bomen en struiken.

Steek aan het einde de weg over en ga door het hek. Volg de markeringen de duinbeek over en het bos in.

2.

Ook natuurgebied Langeveld zit vol damherten, die overdag vaak rustig liggen te herkauwen in het bos. Je herkent ze aan de witte bambivlekken. Reeën zijn een maatje kleiner – formaat geit – en hebben bovendien geen zichtbare staart. Dwaal vlak voor het bos ook even langs de duinrel. Deze beek is, samen met een aantal paddenpoelen, door het Zuid-Hollands Landschap gegraven om de natuurwaarden van het gebied te verhogen. En dat is zeker gelukt: zodra de natuur uit haar winterslaap is ontwaakt, vliegt en kruipt hier van alles rond. Echt kleurrijk wordt het in de zomer, als talrijke vlinders boven de bloemenweelde fladderen.

Na het eerste bosperceel volgt een open vlakte (rechts). Houd daarna bij het bankje links aan. Steek aan het einde het fietspad over en ga door het klaphek (einde markering zandhagedis). Volg het hoofdpad door de Amsterdamse Waterleidingduinen. Ga aan het einde op de T-splitsing linksaf.

3.

De naam zegt het al: in de Amsterdamse Waterleidingduinen wordt sinds 1853 drinkwater gewonnen voor Amsterdam. Eerst gebeurde dat door het oppompen van grondwater, later bracht men rivierwater naar de duinen. Dat zakt weg in het zand en wordt zo op een natuurlijke manier gezuiverd. Vanwege de waterwinning is het gebied nooit bebouwd en krijgt de natuur alle kansen. Het pad klimt en daalt langs groene valleien en zandige toppen.
Het landschap oogt ruig, maar zit vol leven. Grootste kans op een zonnende zandhagedis heb je aan de rand van droge zandplekken, dicht bij de beschutting van planten of struiken. In de paartijd pronkt het mannetje met zijn felgroene flanken. Buiten deze periode zijn beide geslachten goed gecamoufleerd in diverse tinten grijs en bruin.

Volg het slingerende hoofdpad rechtdoor tot aan een gesloten hek. Ga vlak voor dit hek rechtsaf naar boven en volg de paaltjes met wit-rode markering (mul zand!). Ga aan het einde door het klaphek en loop via de parkeerplaats naar de strandopgang. Ga bij paddenstoel 62518 naar het strand en dan linksaf (of kies bij de paddenstoel voor de klinkerweg onder langs de duinen, dan aan het einde op de Noraweg linksaf). Volg het strand circa 1,5 km, klim dan bij de eerste strandopgang naar boven. Volg het pad en later de Noraweg steeds rechtdoor, terug naar de startplaats.

4.

De zeereep, de duinenrij direct achter het strand, lijkt meer op een zanddijk dan op natuurlijk stuivende duinen.
De hoofdtaak van de zeereep is dan ook het buitenhouden van de zee. Grassoorten als helmgras, biestarwegras en zandhaver zijn aangeplant om te voorkomen dat het zand wegwaait. Achter de zeereep liggen ‘jonge’ duinen, dat wil zeggen dat ze zijn ontstaan vanaf de middeleeuwen. Verder landinwaarts worden de duinen ouder én lager, doordat de wind de scherpe kantjes er heeft afgehaald. Tussen de verschillende duinenrijen liggen lage strand­vlaktes, waar vroeger de golven van de Noordzee klotsten. Langeveld is hiervan een goed voorbeeld.

5.

Duingebied De Blink is niet toegankelijk, vooral omdat de vegetatie kwetsbaar is. Dat geldt zeker voor de (soms zeldzame) korst­mossen. Het zand mag vrij stuiven, waardoor er een bijzondere dynamiek ontstaat met steeds wisselende omstandigheden. Op de zandige zuidhellingen, waar de temperatuur kan oplopen tot boven de 60°C, groeien heel andere soorten dan in de vochtige valleitjes.

6.

Het is heerlijk om aan het einde van deze route nog een stukje van het naaldbos mee te pakken. De eerste bomen werden hier in de jaren dertig van de vorige eeuw aangeplant, ook weer om het stuivende zand vast te leggen én om stuthout voor de mijnen in Limburg te produceren. Maar door de voedselarme grond, de harde wind en de zoute omstandigheden werd het nooit echt een succes. Daarom worden de dennen nu geleidelijk vervangen door loofbomen, zodat een gemengd bos ontstaat.

Praktische info

Parkeren

U kunt in de berm parkeren aan de Langevelderlaan 45, 2204 BC, Noordwijk. Op drukke dagen kunt u eventueel (betaald) parkeren bij parkeerplaats Langevelderslag.

Honden Aangelijnd

In sommige gebieden aan de lijn, let op de bordjes. In de Amsterdamse Waterleidingduinen zijn honden verboden (omlopen kan via het fietspad buiten het gebied om).

Horeca in de buurt

Bij de strandopgang Langevelderslag restaurant Nederzandt (dag. 9-23 uur) en vlak bij het startpunt restaurant Langs Berg en Dal (dag. 9/10-21.30/22 uur).

Afstand

De route is 8 km en deels gemarkeerd met een zandhagedispictogram.

Openbaar vervoer

Er rijdt geen bus rechtstreeks naar het startpunt. Neem vanaf Leiden CS een regiotaxi (reserveren verplicht) of neem buslijn 57 naar Noordwijkerhout. Uitstappen bij halte Brink. Plein oversteken en Dr. Poelslaan uitlopen. Aan het eind van de weg rechtsaf (Langevelderweg), na 2 kilometer bocht naar links (Langevelderlaan). Doorlopen tot het eind (totaal circa 40 minuten). Kijk op 9292.nl

Entreeprijzen

Voor de Amsterdamse Waterleidingduinen hebt u een dagkaart nodig. Het deel dat is opgenomen in deze route, is voor beschermers van het Zuid-Hollands Landschap zonder AWD-dagkaart toegankelijk.

Locatie

Langevelderlaan 45, 2204 BC, Noordwijk